Osasuneko sailburu Alberto Martinezek Legebiltzarrean aurkeztu du Lehen Mailako Arretarako txoke-plana, eta betetzeko zailak diren lanpostuetarako Enplegu Eskaintza Publiko berezia iragarri du

• Osasun Sailak XIII. Legegintzaldirako dituen ildo estrategikoak aurkeztu ditu sailburuak
• Martinezek 24 orduko epean arreta emateko helburua ezarri du kasu akutuetan, eta gainerakoetan, gehienez 2 eguneko atzerapena
• Sailak eta Osakidetzak betetzen zailak diren 100 plaza baino gehiago identifikatu dituzte dagoeneko, eta lanpostu espezifikoak kontratatzeko eskaintza bat egingo dute, fidelizazioa eta iraunkortasuna sustatuko dituzten neurriekin
• Sailburuak nabarmendu du Osakidetzako profesionalak direla haren baliorik handiena, eta haiekin batera ekingo diola zerbitzuak emateari eta haien lan-baldintzei lotutako gaien azterketari

Alberto Martínez sailburuak agerraldia egin du gaur goizean Eusko Legebiltzarreko Osasun Batzordean, bere Sailak datozen lau urteetarako ezarri dituen erronka eta helburu nagusiak azaltzeko. Sailburuarekin batera, Administrazio eta Finantzaketa Sanitarioko sailburuorde Lore Bilbao, Osasuneko sailburuorde Enrique Peiró eta Osakidetzako zuzendari nagusi Susana López Altuna izan dira. Agerraldian, Osasuneko sailburuak, bere Gobernu Programak jasotzen duen bezala, nabarmendu du helburu nagusia txoke-plan bat diseinatzea dela, Lehen Mailako Arretan arreta eta irisgarritasuna hobetzeko, familia-medikuak artatzeko itxarote-denbora murrizteko, kirurgiako itxaron-zerrendak murrizteko eta proba diagnostikoetarako, kanpo-kontsultetarako eta espezialistengana bideratzeko atzerapen-denborak murrizteko. "Hori guztia Osakidetzako profesionalen eskutik. Guretzako, pazientea sistemaren erdigunea da, eta profesionalak haren aktibo nagusia", adierazi du.

Sailak legegintzaldi honetarako dituen ildo nagusiak azaldu aurretik, sailburuak Osasun Batzordean aurkeztu du Osasunaren aldeko Euskal Itunaren Mahaian zeuden eragileekin partekatu zuen diagnostikoa. Euskadin dagoen osasunaren egoerari buruzko diagnostiko bat, erronka hauei aurre egin behar diena: zahartzea, gaixotasun kronikoen hazkundea, osasun mentalari lotutako patologien gorakada, edo teknologia, terapia eta sendagai berrien prezio altuei lotutako osasun-kostuen igoera, besteak beste. Martinezek konpromiso irmo hau adierazi du: “osasun-sistemaren kalitatea hobetzen sakontzea, irisgarritasun unibertsala, erreala eta eraginkorra bermatuz, eta sistemaren kudeaketa publikoa eta doakoa indartuz”.

Osasun Sistema Publikoaren kalitate hori hobetzeko asmoz, osasun-sistema osatzen duten eragileekin eta eragile politiko, sozial eta instituzionalekin etengabeko lan- eta lankidetza-esparru bat eratzea proposatu dugu. Hortik dator Euskadin Osasunaren aldeko Itun zabala lortzeko helburua; "ahaztu gabe une honetan herritarrek gure osasun-zerbitzuen hobekuntzan eta garapenean jartzen dutela premia", gogorarazi du Martinezek.

Lehen Mailako Arreta optimizatzeko plana

Osasun Sailaren ildo estrategikoetako bat Lehen Mailako Arretaren Eskuragarritasuna Hobetzeko Plana da. Plan horren barruan sartzen dira agendak malgutzea, taldeen antolaketa osasun-zentroaren asistentzia-beharretara egokitzea eta webgunean hobekuntzak egitea aurretiko hitzordurako. Hori guztia, kasu akutuetan arreta 24 ordutan izan dadin lortzeko, eta gainerakoetan batez besteko atzerapena 2 egunetik gorakoa ez izateko.

Ildo horretan, Alberto Martínez sailburuak garatuko diren ekintza zehatz batzuk azpimarratu ditu:

• Medikuentzako eta erizainentzako lan-eskaintza publikoetan plazak egonkortzea. (11.000 plaza 2024ko abenduan)
• EEPetara sartzen ez direnentzat kontratazio-formula egonkorragoak jorratzeko akordioa sustatzea.
• Profesionalek lan burokratikoetan denbora gutxiago eman dezaten bultzatzea. Lehen Mailako Arretan % 40 murriztea 6 hilabetean.
• Elkarrizketa sozialetik antolaketa-eredua hobetzen jarraitzea.
• Plantillen egonkortasuna eta nahikotasuna bermatuko duten Enplegu Eskaintza Publikoak
• Lan-baldintzen akordioa berritzeko prozesuan aurrera egitea.
• Egiturazko lanpostuak gehitzea: 000, aldi baterako langileak finkatu eta egonkortzeko.
• EEP berezi bat deitzea (lehiaketa) betetzen zailak diren Lehen Mailako Arretako ehun plaza baino gehiago betetzeko, bertan lan egiten jarraitzeko konpromisoarekin. Epe laburrera, betetzeko zailak diren lanpostu espezifikoak kontratatzeko eskaintza bat planteatuko genuke, lanpostu horietan fidelizatzea eta irautea sustatzeko neurriak jasoz.
• BAMEak erakartzea eta fidelizatzea: irailaren amaieran bukatzen dute prestakuntza, eta kontratazio-eskaintza jasotzen ari dira.
• Eskualdeko ospitaleak erakargarriagoak egitea, plaza horiek ospitale nagusiarekin kontratu mistoen bidez lotuz.
• Unibertsitatearekin elkarlanean, UPV/EHUko Medikuntza eta Erizaintza Fakultatean dauden plazak gehitzea, Familiako eta Komunitateko Medikuntzan eta Pediatrian espezializatutako prestakuntzari lehentasuna emanez. 40 plaza gehiago euskaraz 2025/26 ikasturtetik aurrera (UPV/EHU)

Martínez sailburuak gogorarazi du garrantzitsua dela Osakidetzako profesionalei arretaz entzutea, “zaintzen gaituztenak zaindu behar ditugu”, esan du. “Partekatu ditzatela beren esperientziak eta eman ditzatela beren ideiak hobetzeko’’, adierazi du sailburuak, eta iragarri du ESIetako erdi-mailako agintari guztiak deitu dituztela Osasun Itunaren fase desberdinetan beren ekarpenekin parte hartzera. “Euskal gizarteak osasun-zentro baten atea zeharkatzen duen bakoitzean harrotasuna sentitzea, esku onenetan dagoela eta Europan erreferentziazko sistema publiko eta unibertsala duela jakin dezan nahi dugu”, gaineratu du.

Asistentzia-eredu berria: paradigma-aldaketa

Osasuneko sailburuak asistentzia-eredu berri baten beharra ere aipatu du, "egungo eta etorkizuneko erronkei aurre egiteko aukera emango digun paradigma-aldaketa", etengabeko hobekuntza-prozesu gisa pentsatua eta osasun-emaitzetara eta eraginkortasunera bideratutako eredu bat garatzera bideratua, "balioan oinarritutako medikuntza-eredua".

Eraldaketa-prozesu horretarako, Euskadiko osasun-datuen gune bat sortuko dela iragarri du Martinezek, Euskadiko biztanleriaren osasun-beharrak identifikatzeko, emaitzak ebaluatzeko eta osasun-arretaren kostuak ezagutzeko eskatzen diren datuak atzeman, prozesatu, aztertu eta bistaratzeko gaitasuna izango duena. "Hori izango litzateke" big data "eta adimen artifiziala aztertzeko tekniketan oinarritutako soluzio teknologikoak garatzeko oinarria, egungo eta etorkizuneko erronkei erantzuteko gaitasunarekin", adierazi du sailburuak.

Osasunaren sustapena eta prebentzioa: ONE HEALTH

Alberto Martinez sailburuak azpimarratu duenez, “ez dugu ahaztu behar osasuna osasun-arreta baino gehiago dela” Euskadik bizi-itxaropenari dagokionez munduko daturik onenetarikoa du “eta hori da esparru askotatik hamarkadak daramatzagulako lanean ingurumen-osasuna, animalien osasuna eta pertsonen osasuna etengabe hobetzeko, hau da, ONE HEALHT”, esan du, hain zuzen ere, hiru elementu horiek elkartzeari buruz, gizarte gisa ditugun erronken ikuspegi orokor bat eskaintzeko. “Osasun bakar baten ideia da”, erakunde publiko guztiei dei eginez, baina baita gizarte-eragile guztiei ere, osasuna defendatu eta sustatzeko.

Jaioberrien 29 gaixotasunen baheketa 2026an

Osasun Saila prebentzioaren arloan egiten ari den ahalegina areagotzen ari da, dauden programak sustatuz eta indartuz eta berriak gehituz, ebidentzia zientifikoaren eta adituen gomendioen arabera. “Etorkizunean gero eta garrantzi handiagoa izango dute prebentzioak, diagnostiko goiztiarrak, hainbat gaixotasun identifikatzen lagunduko duten adierazleak bilatzeak; ondorioz, lehenago eta modu efizienteagoan jardun behar dugu”, azaldu du sailburuak.

Ildo horretan, neurri hauek iragarri ditu: jaioberrien baheketa, zeinaren programa 2026. urtearen amaieran 29 gaixotasunekoa izango baita Euskadin; bularreko, umetoki-lepoko eta kolon-ondesteko minbiziaren baheketa-programak indartzea, frogatuta geratu baita eraginkorrak direla detekzio goiztiarrean eta heriotza-tasa murrizten; eta gomendio horiek zabaltzea, populazio espezifikoetan biriketako, prostatako eta urdaileko minbiziaren baheketa barne hartzeko.

Era berean, sailburuak nabarmendu du Sailak immunizazio-politika ahalik eta osoenaren aldeko apustua egiten duela, bai haurren txertaketa-egutegiaren esparruan, baita helduena ere kontuan hartuta, kanpaina espezifikoen bidez bultzatuz eta indartuz.

Estrategia berriak

Gobernu-programaren barruan, Osasuneko sailburuak Osakidetzako zerbitzuen zorroko zenbait gai zehatz eta horien eguneratzea azpimarratu ditu, hala nola Euskadiko Plan Onkologiko berria egitea. Plan horrek Euskadin aktibo dauden baheketa-programen hedapena barne hartu beharko luke. Puntu honetan, Onkologikoa Osakidetzan integratzen amaitzeak eta protonterapia-taldea martxan jartzeak jauzi kualitatibo garrantzitsua ekarriko dute onkologiako prestazioen garapenean. 

Osasun Kardiobaskularreko Estrategia, datozen urteetan Euskadiko Gaixotasun Neurodegeneratiboen eta Neuromuskularren Estrategia garatzea, Iktusarenak, Euskadiko Zainketa Aringarrien Plana 2023-2027, Patologia urgenteei, denbora-mendekotasunekoei, hala nola miokardioko infartu akutua, diabetesari arreta integrala emateko plan bat edo aho-hortzetako osasun-zerbitzuak zabaltzea dira beste ekintzetako batzuk. Eta zainketen esparruan, oinarrizko hiru helburu: Kronikotasuna, Zainketa Aringarriak eta Etxeko Ospitalizazioa. 

Gainera, sailburuak nabarmendu du lehenetsi egingo dituela osasun mentala eta emozionala, batez ere gazteen artean; “izan ere, iaz, Euskadiko Osasun Mentaleko Estrategia 2023-2028 onartu zen, arreta mentalean inplikatutako eragileen adostasunarekin; estrategiak suizidioa, elikadura-jokabideen nahasmenduak, haurren eta gazteen arreta edo patologia duala bezalako gai garrantzitsuetan jartzen du arreta.”

Emergentziak eraberritzea

Zerbitzu-zorroaren barruan, sailburuak, besteak beste, Emergentzien eraberritzea ere aipatu du, eta ziurtatu du beharrezkoa dela neurriak ezartzea premiazko arretaren eskaerari erantzuteko gaitasuna ziurtatzeko. Bere lehentasunetako bat bezala definitu du, eta, horretarako, “funtsezkoa da lan-baldintzak hobetzea, osasun-arloko profesionalak konprometituta senti daitezen eta efizientzia, berrikuntza eta baliabideen erabilera egokira bideratutako arreta-eredu berrien diseinuan eta ezarpenean paper aktiboa izan dezaten erraztuz”, esan du. Emergentzietako zerbitzuen kudeaketa integrala eta zeharkakoa bermatu behar dela eta Osasun Itunean jada aurreratuta dagoen eraldaketari ekin behar zaiola ikusita, Martinezek iragarri du Zuzendaritza Nagusiaren mende dagoen Emergentzien Koordinazio Orokorra sortu dela, eta koordinazio zerbitzuen ikuspegi bateratu batekin, beharrezko hobekuntzak egin ditzakeela. Gainera, Emergentziek kanpora ateratako hiru anbulantzia medikalizatuak -Elgoibar, Tolosa eta Donostia- kontratua amaitzean kudeaketa publikoan sartuko direla iragarri du.

Azpiegiturak

Azken urteotan, Osakidetza garrantzi handiko prozesu batean murgilduta egon da berritzeko, eraberritzeko, eta azpiegitura eta ekipamendu berriak eraikitzeko, helburu argi batekin: Euskal Osasun Zerbitzuari behar dituen baliabideak ematea datozen hamarkadetan kalitatezko osasun-arreta bermatzeko. Sailburuak datozen sei urteetarako inbertsio-planaren jarduketa esanguratsuenetako batzuen berri eman du, planak 1.000 milioi eurotik gorako inbertsioa aurreikusten du 2030ra arte. Bertan, dagoeneko konprometituta dauden jarduketak zein esku-hartze berriak sartzen dira, lehentasuna emanez Lehen Mailako Arretako zentroei; hala, zentroak modernizatu edo zentro berriak eraikiko dira Durango, Irun, Laudio, Donostia, Gasteiz eta Bilbo bezalako funtsezko herrietan.

Aurreikusitako ekintzen artean  nabarmentzekoak dira Basurtu, Usansolo-Galdakao, Donostia, Txagorritxu, Zumarraga eta Arrasateko ospitaleak handitzea, eta Tolosa ospitalea egitea. Gainera, Bidasoko Ospitaleko bloke kirurgikoa handituko dute. Beste mugarri garrantzitsu bat Iurretako Logistika Zentro berria martxan jartzea izango da.

Berrikuntza eta ikerketa

Osasun Sailak, berrikuntzak eta ikerketak osasunaren esparruan duten garrantziaz jabetuta, kudeaketa modernizatzen, prozesuak hobetzen eta Euskadiko herritarren osasunaren zerbitzura dauden administrazio-lanak murrizten laguntzen duten teknologia guztien aldeko apustua egingo du. Era berean, prebentzio-estrategiak hobetzeko Osakidetzak gure osasunari buruz dituen datuak ustiatzea ahalbidetuko duten berrikuntzak ezarriko dira.

Ikerketari dagokionez, Alberto Martinezek jakinarazi du Sustapen Plan bat egingo dutela elkarlaneko sareetan integratzen diren eta bertan lan egiten duten osasun ikertzaileentzat, eragileen artean ezagutzaren transferentzia hori sustatzeko helburuarekin. Gainera, osasun-sistema publikoaren eta unibertsitatearen, farmazia-industriaren eta biosasun-arloko industriaren arteko lankidetza indartuko da; osasun-ekosistema bat bultzatzeko hitzarmenak garatuko dira; eta ikerketa-proiektuetan genero-ikuspegia sartzea sustatuko da.

Humanizazioa: 100.000 harreman egunero

Osasuneko sailburuak Eusko Legebiltzarrean egin duen hitzaldia amaitzeko, azpimarratu du 100 mila erabiltzaile baino gehiago daudela harremanetan egunero Osakidetzako profesionalekin. “Horien guztien konplizitatea behar dugu Euskal Osasun Sistemak eskaintzen duen zerbitzua hobetzeko. Barne- eta kanpo-koordinazioa handitu behar dugu, pertsonak gure ekintzaren erdigunean daudela jakinda”.

 “Gure helburua da humanizazioa eta enpatia sistemaren oinarri izango dituen laguntza indartzea. Badakigu enpatiak sendatu egiten duela” esanez amaitu du.