Erronka Demografikorako 2030 Euskal Estrategiaren 2023ko urteko jarraipen Memoria aurkeztu da (Gobernu Bilera 2024-2-22)

• Aurreikusitako 36 jardueretatik 29k aurreikusitako egutegia bete dute, 4k 2024an garatuko dira eta 3k ez zuten aurreikuspenik 2023rako.
• 2023an, 230.464.870 euro metatu dira Erronka Demografikorako 2030 Euskal Estrategia bultzatzeko.
• 2024an, Estrategiaren tarteko lehen ebaluazio-prozesuari ekin behar zaio. Horretarako, dokumentuak lau optimizazio-eremu iradokitzen ditu.
• (I) Hasieran aurreikusitako lau trakzio-proiektuak amaitu ondoren, palanka-jarduketen bloke berri bat identifikatzea iradokitzen da.
• (II) Bigarren iradokizunaren arabera, Euskadiko giza kapitala indartzea eta ordeztea izango da Estrategiaren lehentasunezko jarduera-ardatz berria.
• (III) Migrazioaren arloan jarduteko bi eremuak indartzea eta garatzea planteatzen da: (1) erakartzeko eta ekartzeko, eta (2) hartzeko eta integratzeko gaitasuna.
• (IV) Azkenik, Estrategiaren erakundearteko dimentsioa bitarteko ebaluazioaren unean zabaltzeko aukera aztertzea iradokitzen da.

2022ko ekainaren 21ean, Gobernu Kontseiluak Erronka Demografikorako 2030 Euskal Estrategia onartu zuen; guztira, 36 jarduketa proiektatzen ditu. 35. jarduketaren arabera, urteko jarraipen Memoriak egin beharko dira. Iñigo Urkullu Lehendakariak konpromiso horri erantzuten dion eta Estrategiaren 36 jarduketak banan-banan berrikusten dituen dokumentua aurkeztu du gaur Gobernu Kontseiluan.

• Helburuen betetze-mailaren balantzea lehen 18 hilabeteetan

Helburuen eta egutegiaren betetze-maila oso altua da. Estrategian aurreikusitako 36 jardueretatik 3k ez zuten helbururik 2023ko amaiera baino lehen. Gainerako 33etatik, 29tan bete da egutegia. Beste 4 jarduketak 2024ra atzeratu dira, baina aktibatuta edo prestaketa-fasean daude. Erronka Demografikorako 2030 Euskal Estrategia bultzatzeko 2023an metatutako aurrekontua 230.464.870 eurokoa izan da.

Balantze on horrek erakusten du Estrategia hau eta haren lan-plangintza sailen artean jarduteko tresna ona izaten ari direla. Estrategiak berak aurreikusten duen jarraipen-sistemaren barruan, balioa eman behar zaio 2022ko ekainetik lau aldiz bildu den Sailarteko Mahaiaren baliagarritasunari. 2024an ekin behar zaio Estrategiaren tarteko lehen ebaluazio-prozesuari.

• 2024ko amaierako tarteko ebaluaziorako optimizazio-iradokizunak

Dokumentuaren azken zatian, Estrategia optimizatzeko lau eremu iradokitzen dira, tarteko ebaluazioa baliatuz ezar daitezkeenak.

1. Trakzio-proiektuen bloke berri bat identifikatzea. Estrategiak 4 jarduera definitzen ditu, trakzio-proiektu gisa. Horietako hiru 2023an amaituta daude (hilean 200 euroko zuzeneko laguntza, seme edo alaba bakoitzeko; doakotasuna, haur-eskoletako 0-2 urteko etapan; eta ikuspegi demografikoa txertatzea araudiaren prestaketan), eta laugarrena 2024an egongo da (gazteen ekintzailetza- eta prestakuntza-proiektuetarako mailegu-programa).

Lehenengo iradokizuna da trakzio-proiektuen bloke berri bat identifikatzea, datozen urteetan Estrategiaren potentziala indartzeko eta biderkatzeko.

1. Giza kapitalaren ordezkapena lehentasunezko jarduera-ardatz berri gisa jartzea

Estrategiak lehentasunezko lau jarduera-ardatz ditu: I: Emantzipazioa; II: Familia-proiektuen eraikuntza; III: Adinekoen bizitza autonomoa eta osoa sustatzea; eta IV: Migranteen gizarteratzea. Laugarren ardatz horretan, 26. jarduketak talentua atxikitzeko, garatzeko eta erakartzeko programa bat jasotzen du. Iradokizun horrek planteatzen du Euskadiko giza kapitala indartzea eta ordezkatzea lehentasunezko jarduera-ardatz berri gisa ezartzea.

Lan-merkatuak gero eta zailtasun handiagoak ditu belaunaldien arteko erreleboan eta lan-eskuaren defizitean. Lehendakaritzak koordinatuta, 2023an, Orkestra Institutuak talentua atxikitzeari, garatzeari eta erakartzeari buruzko dokumentu bat egin du, iradokizun horren oinarri izan daitekeena.

III. Migrazioaren arloko ardatza indartzea, garatzea eta zehaztea

Iradokizun hori osagarria da eta aurrekoarekin lotzen da. Migratzaileen ekarpena gero eta garrantzitsuagoa da, bai jaiotza-tasaren balantzea hobetzeko egiten duten ekarpenagatik, bai lan-merkatuan eskulana berritzeko birjartzeagatik, bai zerbitzu publikoei eusten laguntzen dutelako. Etorkizunean, bai berehala, bai bitarteko gisa, Euskadik migratzaile gehiago beharko ditu.

Ikuspegi horrekin, bi dira helburu hori lortzeko esparru nagusiak: (1) erakartzeko eta ekartzeko gaitasuna, eta (2) hartzeko eta integratzeko gaitasuna. Bi helburu horiek identifikatuta daude jada "Estrategiaren 25. jarduketan: transferentzia lehenestea asilo-migrazioaren arloan, eta migratzaileak hartzeko eta integratzeko eredua diseinatzea". Estrategiak, 2024tik aurrera, xehetasun handiagoz txerta ditzake tresna horien edukia eta garrantzia.

1. Estrategiaren erakundearteko dimentsioa zabaltzea

2030 Agenda Euskadi Foroa eta, zehazki, Gobernantzako Lantaldea eta Eraldaketa Sozialaren Lantaldea Estrategiaren garapena partekatzeko eta bateratzeko guneak izan dira.

Puntu honetan, erronka demografikoari erantzuteko orduan Estrategiaren erakundearteko dimentsioa zabaltzeko aukera aztertzeko Estrategiaren ebaluazioa aukera izan dadila iradokitzen da. Iradokizun hori gogoeta partekatu batean oinarritzen da: erantzun hori herri-helburu estrategikoa da, datozen hamarkadetako ikuspegian garrantzitsuenetako bat, zalantzarik gabe.

2024ko otsailaren 20a