Gizarte Politika eta Gazteria Batzordea (2023/12/20)

• Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburu Nerea Melgosak agerraldia egin du Eusko Legebiltzarrean, Euskal Autonomia Erkidegoko Gizarte Zerbitzuen II. Plan Estrategikoari buruz (2023-2026)
• “2030eko hamarkadarako helburua da ongizate-eredu familiazale batetik zaintzaren gizarte-antolamenduko eredu batera igarotzea, familia askatuz eta desfeminizatuz” esan du Melgosak
• Planak aurreikusten du Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemaren gastu publiko arrunta 1.695 milioi euro izango dela 2030erako, duela hamar urte baino bi aldiz gehiago

Vitoria-Gasteiz 2023/12/20

Nerea Melgosa Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuak gaur azaldu duenez, Eusko Jaurlaritzak gizarte-zerbitzuen eredu publiko eta komunitario baterantz egin nahi du aurrera, gizartearen testuinguruaren eta gaitasunen beharretara egokituta. “Sektore publiko, pribatu, sozial eta auzo-familiarraren partaidetzarekin euskal eredu bat eraiki nahi da, adostasunean oinarritua eta erreferentzia global eta europarrekin lerrokatua, erantzukizun publiko, unibertsal, irisgarri, hurbil, eskuragarri eta kalitatezko gizarte-zerbitzuen sistema bat ziurtatzeko, arreta-eredu komunitarioaren araberakoa”.

Sailburuak gaur goizean parte hartu du Eusko Legebiltzarreko mahaian, gainerako legebiltzar-taldeekin batera, Euskal Autonomia Erkidegoko Gizarte Zerbitzuen 2023-2026 Plan Estrategikoa lantzeko. Plan horren helburua da Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemaren helburuak betetzeko beharrezkoak diren prestazioak, zerbitzuak, programak eta jarduerak planifikatzea.

Agerraldi horretan, Melgosak azaldu duenez, “Plan Estrategiko berriaren helburua da baliabideak euskal biztanleriaren zahartzeari egokitzea, eta kontuan hartzea datorren hamarkadan baby boomak izango duen eragin demografikoa”. Aurreko Plan Estrategikoaren helburua zen Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistema indartzea eta hedatzea, eta haren onuretarako sarbidea ziurtatzea, batez ere finantza-krisi batean.

Melgosak gizartearen zahartze progresiboak eta ondoz ondoko krisiek markatutako egungo testuingurua deskribatu du, 2008ko finantza-krisia, pandemia eta Ukrainako gerra barne. “Ondorio sozial, ekonomiko eta politiko nahasiak dituzten hiru krisi”, esan du. Hain zuzen ere, sailburuak nabarmendu du Euskadiko gizarte-babeseko sistemaren erresistentzia eta hobekuntza kontrako testuinguru horretan, eta hau adierazi du: “12/2008 Legea onartu zenetik, gizarte-babeseko gure sistema mantendu eta hobetu dugu, eta, bereziki, gizarte-zerbitzuen sistema”.

Planaren helburuen artean, Nerea Melgosak nabarmendu du garrantzitsua dela “komunitatean lehen eta bigarren mailako arreta indartzea, egoitza-arreta zabaltzen jarraitzea, ezintasunak dituzten pertsonentzako bizimodu independentearen eredua bultzatzea eta bazterketa-sarea indartzea”.

Agerraldian sailburuak azaldu duenez, Eusko Jaurlaritzaren helburua, 2030eko hamarkadarako, “ongizatearen eredu familista batetik zaintzaren antolaketa sozialaren eredu batera igarotzea da, zainketak desfamilizatuz eta desfeminizatuz”, eta, gainera, honako hau adierazi du: “trantsizio hori funtsezkoa da arreta-piramidea inbertitzeko eta Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemak gizarte-babeseko beste azpisistema batzuekin, hala nola osasun-, hezkuntza-, enplegu- eta diru-sarrerak bermatzeko azpisistemekin, bai eta etxebizitzaren babes sozialerako politikarekin ere”.

“Datuek 2011tik izan duten bilakaera kontuan hartzen badugu, etengabeko aurrerapen garrantzitsua gertatu da zentroetako plazetan, beste zerbitzu batzuen erabiltzaileetan eta prestazio ekonomikoen hartzaileetan, bai eta estalduretan ere”, azaldu du. Azaldu duenez, “urteko gastu korronte publikoa bikoiztu egin da 2011 eta 2030 artean, eta 1.700 milioi eurora iritsi da”.

Sailburuak nabarmendu du planaren eginkizuna: "gizarteratzea ahalik eta autonomia handienarekin sustatzea herritar guztiek bizitzan zehar". Horretarako, Melgosak azaldu duenez, “Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemak egokitu egin behar du lankidetzan oinarritutako gizarte-berrikuntzaren, lankidetza-gobernantzaren eta ikaskuntza partekatuaren bidez”.

Gainera, sailburuak trantsizio digital inklusiboaren garrantzia nabarmendu du, eta adierazi du “trantsizio ekologikoak eta ingurumenekoak, emakumeen eta gizonen berdintasunak eta trantsizio sozial eta demografikoak Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistema kuantitatiboki eta kualitatiboki indartzea eskatzen dutela”.

Gizarte Zerbitzuen II. Plan Estrategikoaren ekarpen nagusiak

Gizarte-zerbitzuak trantsizio demografiko eta sozialetara egokitu nahi ditu planak, funtsezko proiektuen bidez, eta bost helburu estrategiko ezartzen ditu:

1. Autonomia: arreta-piramidea alderantzikatu nahi du, komunitatean lehen eta bigarren hezkuntza indartuz gertakizun guztietarako (ezgaitasuna, mendekotasuna, bazterketa, babesik eza). Ezgaitasuna duten pertsonen bizitza independentea sustatzen da, eta adinekoentzako egoitzak aldatzea planteatzen da.
2. Integrazioa: bazterketa sarea indartzera bideratzen da, lehen nahiz bigarren mailako arretaren artikulazioan eta jarraipenean aurrera eginez, eta eredu komunitarioaren araberako deszentralizazioan. Gizarteratzeko laguntzak bultzatuko dira.
3. Oreka: planak zainketen antolaketa soziala sustatzen du lidergo publikotik abiatuta. Oreka berri bat bilatzen du erakundeen zaintzaren (erantzukizun publikokoa) eta familiaren zainketaren artean, lehena sustatuz.
4. Artikulazioa: Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemaren kudeaketa bultzatzea eta sistemaren kudeaketa integratuan aurrera egitea.
5. Generoaren eta atal arteko ikuspuntua: genero, adin, jatorri eta autonomia mailaren araberako bereizkeria egoerak detektatu eta horiei aurre egitea, arreta aniztasunera egokituz.

Planak Gizarte Zerbitzuen mapa bat ere badu, plaza, erabiltzaile eta Etxez Etxeko Laguntza Zerbitzuko orduen arabera, besteak beste, sistema dimentsionatzen duena. Sartu den funtsezko puntuetako bat inklusioaren aldeko apustua da, bereziki, laguntzen zeharkakotasuna eta bizimodu independentearen eredua bultzatzea azpimarratuz, bereziki ezgaitasuna duten pertsonentzat.

Halaber, ezgaitasuna duten pertsonen eskubideei buruzko nazioarteko eta estatuko arauei buruzko aipamenak egin dira, zuzeneko kudeaketa publikoaren eta lankidetza eraginkorraren garrantzia azpimarratuz.

Gaixotasun mentala duten gazteentzako arreta indartu nahi izan da, eta adimen-ezgaitasuna duten pertsonei erantzun egokiak ematea bilatu da. Bereziki aipatu da osasun sistemak osasun mentaleko arazoak dituzten pertsonez gehiago arduratu behar duela. Egoitza-arretaren garrantzia ere nabarmendu da, kontuan hartuz ezgaitasuna duten pertsonen zahartzea, zentroetako arretaren kalitatea eta lankidetza publiko eta pribatua.

Horri gehitu behar zaio bazterkeriaren eremuko helburuekiko kezka eta prestazio ekonomikoen berrikuspena egiteko beharra.