Lehendakariak Now, 2030 proposamena aurkeztu du: Nazio Batuei eta Europako erakunde nagusiei bidaliko die

• Proposamen horren bitartez, nazioarteko adostasuna lortzen lagundu nahi da2023. urtea GJHak betetzeko inflexio-puntu global eta lokal gisa eratzeko
• Nazio Batuek GJHei buruz irailean egingo duen goi-bileraren formatua eta ondorioak zabaldu nahi dira, estatuburuen eta gobernuburuen bilera soilik izan ez dadin.
• 2015etik 2023ra bitarteko ebaluazio zorrotza proposatu nahi da, baita GJHetarako 2023tik 2030era arteko premiazko lehentasunak zehaztea ere.
• Erakunde eta eragile sozialen Konpromiso Zehatzen Adierazpena sustatu nahi da, atzerapenik ez dagoela onartzeko premisarekin: 2030 orain da
• Konpromisoa eskatzen eta eskaintzen du. Estatuen erreakzioa eskatzen du 2030era arte. Estatukoak ez diren gobernuen zeregina eskaintzen du GJHen tokikotzean eta gobernantzan.
• Now, 2030 proposamenaren azken helburua da hamarkada honen amaieran GJHei buruz egiten den balantzea pixkanaka eta etengabe hobetzea. 

2030 Agenda Euskadi Foroak (Gizarte Trantsiziorako eta 2030 Agendarako Eragile Anitzeko Foroak) laugarren osoko bilkura egin du gaur arratsaldean, Iñigo Urkullu lehendakaria buru dela Arabako Teknologia Parkean, Miñaon. Foro hori 2030 Agendaren gobernantza partekatuaren organoa da euskal erakundeen eta gizarte-eragileen artean.

Lehendakariaz gain, organo horretako kideak dira Eusko Jaurlaritzako sailburu guztiak, hiru foru-aldundiak, EUDELek eta hiriburuetako udalak, hiru euskal unibertsitateetako errektoreak, Euskadiko hirugarren sektoreko erakundeen ordezkari bat Sareen Sarearen bitartez, bai eta lankidetza publiko-pribatuaren ordezkari batzuk ere, Basque Center for Climate Change (BC3), Basque Research and Technology Alliance (BRTA) edo ACLIMAren bitartez.

Foroak honako organo hauek ditu: Osoko Bilkura, Batzorde Iraunkorra eta Gobernantzako, Hiri Agendako, Eraldaketa Sozialaren, Eraldaketa Energetiko-klimatikoko eta Eraldaketa Ekonomiko-digitaleko lantaldeak, bai eta Guneak parte hartzeko gunea ere.

Laugarren Osoko Bilkuran honetan, besteak beste, 2022ko Memoria eta 2023ko Kudeaketa Plana onartu dira. 2022ko balantzearen eta 2023ko proiekzioaren arteko topagunean, hiru gako nabarmendu dira:

- Lehenik eta behin, beharrezkoa da 2030 Agenda gizartean zabaltzeko eta era guztietako erakunde, entitate eta instituzioetan ezartzeko ahaleginak areagotzea. Esanahiaren eta erabilgarritasunaren inguruko ezjakintasuna handia da orain ere. Funtsezkoa da informazio maila hobetzea gizarte osoan  eta haren adierazpenetan.

- Bigarrenik, zehatzaren metodologiaren aplikazioa hobetu behar da. GJHekiko konpromisoa ulertzeko, ekintzetan islatzeak erakutsi behar du. Ildo horretan, lehentasuna du trantsizio energetiko-klimatikorako erantzun praktikoak azkartzeak.

- Hirugarrenik, Local 2030 eta Nazio Batuen egoitza globala Euskadin kokatzea erantzukizun bat da. Tokikotzearen arloan (barrurantz gehiago eta hobeto egitea) eta nazioarteko lankidetzaren arloan (kanporantz intentsitate handiagoz partekatzea eta trukatzea) ahaleginak areagotzeko eskatzen zaigu. 

Adierazpena

Bileraren amaieran, Iñigo Urkullu lehendakariak Euskadi 2030 Agenda Foroaren Lehendakaritzaren laugarren adierazpena aurkeztu du. Horren edukiaren baitan, Now 2030 proposamena aurkeztu da, eta proposamen hori Lehendakariak Nazio Batuetako idazkariorde nagusi Amina Mohammedi igorriko dio datozen egunetan. Proposamen hori Europako Batzordeko presidente Ursula von der Leyeni, Europako Kontseiluko presidente Charles Micheli, Europako Parlamentuko presidente Roberta Metsolari eta ELGAko idazkari nagusi Mathias Cormanni ere bidaliko zaie.

Lehendakariak adierazi duenez, 2015etik 2030 Agendak proiektatzen duen hamabost urteko aldiaren erdian gaude. 2019an, Nazio Batuen Erakundeak Ekintzaren Hamarkadarako egindako deiak argi eta garbi adierazi zuen betetze-balantzea ez zela nahikoa, argi eta garbi. Gogorarazi duenez, ordutik pandemia bat pairatu dugu, eta Errusiak Ukrainan egindako inbasioak eragindako gerraren erdian gaude. Balantzeak, 2023ko aldi honetan, aitortu behar du munduan GJHak betetzeko iragarpenak okerrera egin duela.

Hala eta guztiz ere, Iñigo Urkulluk azpimarratu du 2030 Agendak beharra eta aukera izaten jarraitzen duela. Planeta gisa, premiazkoa zaigu, ezinbestean, hura betetzen aurrera egitea eta erronka hori pasatzen utzi behar ez dugun trena dela onartzea. Pasiboki onartzen badugu egungo inertziak debaluazio-ibilbidearekin jarraitzea, aldaketarik gabe 2030era arte, azken balantzea negatiboa izango da argi eta garbi. Ekintzaren Hamarkadak, orain, 7 urte eta erdiko erreakzioa behar du. Inflexio-puntu bat.

Gogoeta-esparru horretan, Now, 2030 proposamenaren edukia deskribatu du. Proposamen horrek, apaltasun osoz, nazioarteko adostasuna lortzen lagundu nahi du 2023. urtea inflexio-puntu global eta lokal gisa eratzeko GJHak betetzean. 2023ko irailaren 19an eta 20an, Nazio Batuek GJHen goi-bilera egingo dute. Now, 2030 proposamenak bilera horren formatua eta eraginak zabaltzea nahi du. Estatuburuen eta gobernuburuen goi-bilera formal berri batera mugatuko ez den prozesu bat antolatzearen alde egin nahi du. Zehazki, honako iradokizun espezifiko hauek ditu:

- Prozesu hori diseinatzea, parte-hartze zabalaren bidez aukera izan dadin 2030 Agendaren 2015etik 2023ra arteko ebaluazio egiteko eta GJHetarako 2023tik 2030erako premiazko lehentasunak zehazteko.

- 2015-2023 aldirako ebaluazio-eredu komun bat prestatzea eta aldez aurretik aurkeztea, zehatza eta erabilgarria izan dadin bai tokiko, eskualdeko edo estatuko edozein gobernu edo erakunderentzat, bai enpresa pribatuentzat edo gizarte zibileko erakundeentzat.

- 2030era arteko lehentasun nagusien panel argi eta erraz bat prestatu eta aurkeztea. Horren formatuak aukera emango du helburu partekatuak eta errealitate geografiko, sozial, antolamenduzko edo instituzional bakoitzari dagozkion xedeak jasotzeko.

Azkenik, lehendakariak nabarmendu du Now, 2030ek proposatzen duela instituzio eta erakundeentzat Konpromiso Zehatzen Adierazpen bat prestatzea eta aurkeztea, atzerapenik ez dagoela onartzeko. GJHekiko konpromisoa orain da edo ez da izango. 2030 orain da.

Iñigo Urkulluk zehaztu duenez, proposamen honen helburu nagusia 2030erako GJHen balantzea pixkanaka eta etengabe hobetzea da, eta, horretarako, beharrezkoa da 2015ean 2030 Agenda sinatu zuten erakundeen eskakizun-maila handitzea eta egungo balantzearen azterketa kritiko eta autokritikoa sustatzea.

Now, 2030 proposamenak konpromiso bat eskatzen eta eskaintzen du. 2030era arte konpromiso irmoko erreakzio globala eskatzen du. Tokiko, eskualdeko eta estatukoak ez diren gobernuek GJHen tokikotzean duten zeregina eta konpromisoa eskaini eta aldarrikatzen du, baita 2030 Agendaren baterako gobernantza global hobean parte hartzea ere.