Euskal gizartea aniztasuna onartzeko prest agertu arren, kolektibo jakin batzuekin hain toleranteak ez diren jarrerak ezkutatzen ditu

• Ikuspegi – Immigrazioaren Euskal Behatokiak egindako ‘Diskriminazioa eta aniztasuna EAEn: perspektibak, esparruak eta kolektiboak’ txostenaren arabera, aniztasuna onartzeko rankingean euskal herritarrak 100etik 72,7 posizioan kokatzen dira
• Ijitoekiko eta atzerritarrekiko erresistentzia handiagoa dago
• Euskal biztanleen %24,4k adierazi du bizitzako uneren batean diskriminatua izan dela
• Dokumentuaren arabera, euskal herritarrek "jarrera positiboak dituzte aniztasunaren aurrean, nahiz eta oraindik lana dagoen egiteko"

Vitoria-Gasteiz, 2021/07/06

Diskriminazioa gero eta aniztasun handiagoa duten gizarte modernoen erronketako bat da oraindik.  Euskal gizartea ez dago prozesu horietatik kanpo, eta, horregatik, aniztasunak modu positiboan kudeatzeko beharra dago. Ildo horretan, Diskriminazioa eta aniztasuna EAEn: perspektibak, esparruak eta kolektiboak azterketak erakusten du euskal gizartea irekiago agertzen dela aniztasunera, baina oraindik "lana dago egiteko", batez ere ijitoen komunitatearekin edo atzerriko biztanleekin.

Azterketaren arabera, "euskal herritarren %24,4k adierazi du bizitzako uneren batean diskriminatu egin dutela". Ehuneko hori handiagoa da emakumeen kasuan -%28,9 diskriminatua sentitu da-, eta txikiagoa gizonen artean -%19,6-. Gehien aipatzen diren arrazoiak emakume izatearekin, jatorriarekin edo adinarekin lotutakoak dira.

Lana UPV/EHUko Ikuspegi-Immigrazioaren Euskal Behatokiak egin du, Beatriz Artolazabalen Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Sailaren lankidetzarekin, eta diskriminazioaren inguruko pertzepzio eta jarrerei buruzko Euskadiko 2020ko inkestaren (EPADE 2020) balorazio soziologikoa eskaintzen du.

Ikuspegiren txostenean jasotzen denez, "oro har, euskal gizartearen ezaugarria da diskriminazioaren presentzia txikiagoa dela, bai hautemandakoa bai bizitakoa, eta, aldi berean, aniztasunarekiko irekitasun handiagoa dagoela".

Ildo horretan, adierazten da BOPI (Basque Open-mindness Index) aniztasunarenzko irekitasunaren euskal indizeak 72,7 puntu ematen dizkiola euskal gizarteari 0tik 100era bitarteko eskalan, “non 100ek aniztasunarekiko erabateko onarpena esan nahiko lukeen”. Horri dagokionez, honako hau erantsi du: “Datu hori, hobetzeko marjina dagoela adierazi arren, gizarte ireki, inklusibo eta tolerantziari dagokio, zalantzarik gabe, bere gizarte-dibertsitate osoarekin”.

Hala ere, euskal herritarren jokabideari buruzko azterketa honek ere agerian uzten du badirela jarrera "ez hain toleranteak" aipatutako bi kolektiboekiko: ijitoen komunitatea eta etorkinak. Gizarte talde horiek dira, halaber, bizitegi-eremuan etxebizitzak eskuratzeko zailtasun handiena dutenak.

“Bizitegi-diskriminazioa da, alde handiarekin, gehien hautematen dena, ziurrenik kolektibo batzuek nabarmen sufritzen dutelako eta bizitegi-merkatu basati batean kokatzen delako, non etxebizitza ia ez den eskubidetzat hartzen”, dio azterlanak; puntu honetan gazteak ere kaltetutzat jotzen ditu. Zehazki, EAEko biztanleen %82,2k uste du ez dagoela aukera bera alokairuko etxebizitza bat eskuratzeko.

Lan-merkatuari dagokionez, atal honetan beste talde batzuetan oinarritzen da diskriminazioa; kasu honetan, batez ere emakumeen artean. “Euskal gizarteak aitortzen du gizonen eta emakumeen arteko lan-desberdintasuna, batez ere erantzukizuneko lanpostuetarako sarbidean”, jaso du Ikuspegik. Hala, EAEko biztanleen %78,1ek badaki pertsona guztiek ez dituztela aukera berak lanpostu bat eskuratzeko orduan. %77,6k ezberdintasunak ere hautematen ditu erantzukizuneko lanpostu bat eskuratzeko orduan. Desberdintasun hori gehiago nabaritzen da emakumeen eta atzerritarren eta ijitoen kasuan.

Eta diskriminazio sexistari dagokionez, berriz ere nabarmentzen da kristalezko sabaiaren pertzepzioa, baina baita “kalean bizi izandako diskriminazio sexistaren esperientzia pertsonalen identifikazioa” ere. Ildo beretik, inkestatutako hiru emakumetatik batek (%32,2) uste du Euskadin diskriminazio sexista nahiko edo oso ohikoa dela; eta gehienek, (%65,8), berriz, ez dela oso ohikoa. Hala ere, nabaritzen da emakumeek, gizonekin alderatuta, diskriminazio sexistaren pertzepzio handiagoa dutela.

Lan-eremuari dagokionez, euskal emakumeen %42,5ek uste du emakume izateak kalte egiten diola lanpostu bat lortzeari, eta erdiak baino gehiagok (%55,5) baldintza negatibo bat dela erantzukizuneko lanpostu bat lortzeko.

Hala ere, ikerketak azpimarratzen du diskriminazioa zenbait faktoreren konbinazioaren bidez aztertu behar dela, eta faktore horiek zenbait kolektiboren zaurgarritasuna areagotzen dutela: sexua/generoa, adina eta nazionalitatea; ez dira ahaztu behar egungo estandarrekin bat ez datozen baliabide ekonomikoak eta/edo itxura fisikoa.

Jardunaldi teknikoa Bilbon

Bizkaia Aretoko Baroja Gunean Aniztasuna eta diskriminazioa Euskadin gaiari buruzko jardunaldi teknikoa egingo da bihar. Bertan, Ikuspegiko, UPV/EHUko eta Begirune Fundazioko adituek hartuko dute parte. Jardunaldia aldez aurretik gonbidatuta parte hartuko duten adituen talde itxi batentzat da eta 2021eko Euskadiko diskriminazioaren inguruko pertzepzio eta jarrerei buruzko inkestaren analisiaren emaitzak aurkezteko esparrua izango da, bai eta EAEko diskriminazioa eta aniztasuna: perspektibak, esparruak eta kolektiboak azterlanaren kapitulu batzuetako ondorioak aurkezteko esparrua ere.

Ekitaldia Eusko Jaurlaritzako Giza Eskubide, Biktima eta Aniztasuneko zuzendari Monika Hernandok irekiko du. Ondoren, honako gai hauek jorratuko dituzten bost hitzaldi emango dituzte: Diskriminazioaren inguruko jarrerak Euskadi 2020n; EAEko emakumeen artean sexismoaren inguruko bizitzak eta pertzepzioak; Diskriminazioaren pertzepzioak eta esperientziak EAEko lan-esparruan; Aniztasunarekiko Irekieraren Euskal Indizea, eta Ondorioak eta etorkizuneko gogoetak.

Jardunaldia amaitzeko, mahai-ingurua egingo dute Biltzen eta Berdinduko ordezkariek. 

Aniztasuna, Euskal Agendaren helburua

Eusko Jaurlaritzaren 2021-2024 Bizikidetza, Giza Eskubide eta Aniztasunaren Planak bereziki azpimarratzen du pertsona guztien berdintasunean eta diskriminaziorik ezan oinarritutako bizikidetza, eta, era berean, pertsona guztien eskubideak bermatzen ditu aukera-berdintasunari, erabateko gizarte-elkarrekintzari eta bizikidetzari dagokienez. Aniztasunerako Euskadiko Agendaren helburuen artean, aniztasunaren balorazio eta kudeaketa positiboa, diskriminazioaren aurkako borroka, eta bizikidetzaren eta giza eskubideen sustapena dira gizarte kohesionatua eraikitzeko sine qua non baldintzetako batzuk. Testuinguru horretan, diskriminazioaren fenomenoak garrantzi berezia du, helburu hori lortzeko oztopo garrantzitsuenetako bat baita. Izan ere, Planak ezartzen du Euskal Autonomia Erkidegoan tratu-berdintasuna areagotzea eta diskriminazioari aurre egitea izango dela Aniztasunerako bere agendaren hurrengo urteetako lehen ekintza.